Η Ελλάδα εισέρχεται αθόρυβα, αλλά σταθερά σε µία από τις πλέον κρίσιµες µεταπολεµικές της µεταβάσεις. Το δηµογραφικό ζήτηµα, που για χρόνια υποτιµήθηκε ή παραγκωνίστηκε για χάρη πιο «επίκαιρων» θεµάτων, ξεδιπλώνεται σήµερα ως το µείζον εθνικό πρόβληµα. Και δεν πρόκειται πλέον για προειδοποιήσεις ή στατιστικά «καµπανάκια», αλλά για απτές συνέπειες που αγγίζουν κάθε πτυχή της καθηµερινότητας και της µελλοντικής µας πορείας ως κοινωνία.
Η µείωση των γεννήσεων έχει αρχίσει να αποτυπώνεται δραµατικά στο εκπαιδευτικό σύστηµα. Χιλιάδες σχολικές µονάδες κυρίως στην περιφέρεια κλείνουν ή συγχωνεύονται λόγω έλλειψης µαθητών. Νηπιαγωγεία µένουν άδεια. ∆ηµοτικά λειτουργούν µε µειωµένα τµήµατα. Η εικόνα είναι ακόµη πιο ανησυχητική στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, όπου ήδη πανεπιστηµιακά τµήµατα υποδέχονται ελάχιστους πρωτοετείς, ενώ η “διαρροή εγκεφάλων” προς το εξωτερικό επιδεινώνει την έλλειψη επιστηµονικού δυναµικού στη χώρα.
Ο πληθυσµός γερνά. Οι νέοι λιγοστεύουν. Οι θάνατοι ξεπερνούν σταθερά τις γεννήσεις εδώ και δεκαετία. Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία, το φυσικό ισοζύγιο έχει πάρει οριστικά αρνητικό πρόσηµο, µε τη χώρα να µετρά περίπου 168 θανάτους ανά 100 γεννήσεις τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για πληθυσµιακή αιµορραγία που δεν καλύπτεται ούτε από τη µεταναστευτική ροή, καθώς η Ελλάδα αδυνατεί να προσελκύσει ή να κρατήσει ενεργό και δηµιουργικό ανθρώπινο δυναµικό.
Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωµένων αυξάνεται δραµατικά. Το 2050 η Ελλάδα, σύµφωνα µε την Eurostat, θα είναι δεύτερη στην Ευρώπη µετά την Πορτογαλία σε ποσοστό ηλικιωµένων σε σχέση µε τον ενεργό πληθυσµό. Η ανισορροπία αυτή γεννά πολλαπλά προβλήµατα στο ασφαλιστικό σύστηµα, στο σύστηµα υγείας, στην κοινωνική συνοχή, στην παραγωγική βάση της χώρας.
Οι λύσεις δεν είναι εύκολες ούτε άµεσες. Απαιτούν όραµα, συνέπεια και στοχευµένες πολιτικές για την υποστήριξη των νέων οικογενειών, πραγµατικά κίνητρα για τεκνοποίηση, αλλά και επενδύσεις σε βιώσιµες θέσεις εργασίας, σύγχρονες υποδοµές, κατοικία, παιδεία και υγεία. Η ελληνική οικογένεια χρειάζεται στήριξη, όχι απλή επίκληση. Απαιτείται, επίσης, σοβαρό σχέδιο επαναπατρισµού νέων που µετανάστευσαν. Και κυρίως χρειάζεται να δούµε τη δηµογραφική κρίση όχι ως ζήτηµα αριθµών, αλλά ως υπαρξιακή πρόκληση. Εύλογο το ερώτηµα: Θα υπάρχουµε ως κράτος, ως κοινωνία, ως πολιτισµός τις επόµενες δεκαετίες;
Η σιωπή γύρω από το δηµογραφικό δεν είναι πια αθώα. Είναι επικίνδυνη. Είναι ώρα να ξεπεράσουµε το φόβο του πολιτικού κόστους και να µιλήσουµε καθαρά.
Αν δεν γεννήσουµε µια νέα γενιά Ελλήνων κυριολεκτικά και µεταφορικά καµία µεταρρύθµιση, καµία ανάπτυξη, κανένα Εθνικό Σχέδιο Ανάκαµψης δεν θα έχει σηµασία. Θα σχεδιάζουµε το µέλλον µιας χώρας που δεν θα έχει ανθρώπους να το ζήσουν. Αν συνεχίσουµε έτσι, θα συνηθίσουµε στα κλειστά σχολεία, στα άδεια χωριά, στα γερασµένα αστικά κέντρα και τελικά, θα συνηθίσουµε στην εξαφάνιση!