Βελαώρας: “Μέρες που ’ναι, δεν καθαρίζουμε τα υπόγεια;”

Λίγες ημέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, γράφτηκαν πολλά στις εφημερίδες και ειπώθηκαν πολλά στις οθόνες, σχετικά με τις αναμενόμενες τότε εξελίξεις.

Του Κώστα Βελαώρα

Συμμετείχαν με άρθρα ή μίλησαν στις τηλεοράσεις ποικίλοι σχολιαστές, δηλ. πολιτικοί, υπουργοί, πανεπιστημιακοί,  διεθνολόγοι, διπλωμάτες, έγκριτοι δημοσιογράφοι και λοιποί. Οι συμμετέχοντες, στο συντριπτικό τους ποσοστό, ήταν βέβαιοι πως ο Πούτιν δε θα τολμήσει. Γιατί, όπως υποστήριζαν, δεν τον συμφέρει. Και το εξηγούσαν. Στηρίζονταν, όπως έλεγαν, στις υποδείξεις της λογικής.

Υπήρχαν, ωστόσο, και κάποιοι ελάχιστοι που δεν απέκλειαν το μακελειό που γίνεται σήμερα, με το επιχείρημα: “ο απρόβλεπτος Πούτιν”. Εκ του αποτελέσματος, δικαιώνονται οι δεύτεροι. Οι πρώτοι την “πάτησαν”. Όχι γιατί τους λείπει η σοφία, όχι γιατί δεν έχουν σωστή κρίση, όχι γιατί δεν γνωρίζουν το θέμα. Αντίθετα, όλοι τους έχουν και κρίση και γνώση. Την “πάτησαν”, γιατί έκριναν, συνέκριναν και συμπέραναν στη βάση της λογικής σκέψης. Υπερεκτίμησαν το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι “έλλογον ον”. Βεβαίως, είναι έλλογον ον ο άνθρωπος. Αυτό τον διακρίνει και τον ξεχωρίζει από όλα τα άλλα έμβια: δηλ. το ότι επεξεργάζεται τα εξωτερικά κι εσωτερικά ερεθίσματα, τις δοκιμασίες κι εμπειρίες, και αναλόγως αποφασίζει κι ενεργεί. Αλλά ο άνθρωπος  έχει συγχρόνως και την τάση της αυτοκαταστροφής. Αλλιώς, δε θα υπήρχαν ναρκωτικά, δε θα μας έπληττε η κλιματική αλλαγή, δε θα μας έζωναν οι πόλεμοι, δε θα γίνονταν τόσα και τόσα ειδεχθή και ακατανόητα. Αυτή, λοιπόν, την πλευρά την αγνόησαν. Αυτά, τότε.

Τώρα, οι ίδιοι αναλυτές ή κάποιοι εξ αυτών λένε ότι αποκλείεται ο Ρώσος πρόεδρος να ενεργοποιήσει τα πυρηνικά. Αν πέσουν μέσα τόσο όσο και πριν, την έχουμε βάψει. Γιατί αυτές τις ημέρες ο Πούτιν αποδεικνύει ότι είναι ικανός για όλα. Κι αν, μεν, οι ανωτέρω αυτά τα λένε, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι καλό είναι να μην τεντώσουν περαιτέρω την ήδη τεταμένη ψυχολογία του κόσμου, καλά κάνουν. Το “μέσα” των ανθρώπων περνάει δύσκολα. Ο φόβος, η αγωνία, η εσωστρέφεια, η απελπισία καλό είναι να σταματήσουν εδώ και να μην πάρουν τη μορφή συλλογικού πανικού. Όμως, κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι στο ευαγγέλιο μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο Ρώσος πρόεδρος. Γιατί, πέραν των άλλων, είναι ένας σκοτεινός τύπος. Κι όταν ένας σκοτεινός τύπος είναι και ηγέτης μιας μεγάλης στρατιωτικής δύναμης, όπως η Ρωσία, η ανθρωπότης κάθεται πάνω σ£ αναμμένα κάρβουνα.

Διαβάζοντας και ακούγοντας πληροφορίες για τη βιογραφία του, διαπιστώνει κανείς ότι ο Πούτιν δεν είναι συνηθισμένη “κατάσταση”. Λένε, εν παραδείγματι, πως ουδείς γνωρίζει ποια είναι η σύντροφος της ζωής του, με την οποία έχει τεκνοποιήσει. “Ε, και; Αυτά είναι προσωπικά δεδομένα”, θα πουν κάποιοι. “Ας μην συγχέουμε τον πολιτικό βίο με τον ιδιωτικό βίο!”. Διαφωνώ πλήρως. Η ζωή του ηγέτη πρέπει να είναι κρυστάλλινη και διάφανη (κι ας μην ξεσηκωθεί ο αντίλογος με το φτηνό επιχείρημα της “κρεβατοκάμαρας!”).

Η ζωή του ηγέτη πρέπει να είναι διαυγής σε όλες τις εκφάνσεις της: ποια είναι και τι κάνουν τα τέκνα του, ποιο παρελθόν έχει ο ίδιος, ποιες είναι οι παρέες του,  πώς ξεκουράζεται και τι διαβάζει, πού, πώς, πότε, γιατί,… τα πάντα. Ένας που ιδιωτεύει ας κάνει ό,τι του καπνίσει! Ο γνωστός λογοτέχνης, Κώστας Ταχτσής, εν παραδείγματι, τη μέρα ήταν διανοητής και τις νύχτες ντυνόταν γυναίκα κι έβγαινε στο κλαρί. Γούστο του! Δεν συμφωνώ μεν, αλλά δε μου πέφτει λόγος. Ήταν επώνυμος, παρά ταύτα ήταν ένας απλός ιδιώτης. Είναι άλλο πράγμα, όμως, αυτός που διαχειρίζεται τις ζωές μας. Είναι δυνατόν να μην ενδιαφέρει αν ο άρχοντας έχει ηθική, αν έχει αξίες και αρχές, αν λειτουργεί με όρους συνείδησης; Είναι δυνατόν ένας να είναι καλός ως πολιτικός, αλλά ως χαρακτήρας να είναι σιχαμερός; Δεν είναι δυνατόν.

Ναι, είναι συζητήσιμο γιατί πεπαιδευμένοι άνθρωποι και με ηθικό χαρακτήρα δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα στον πολιτικό στίβο, ή μπορούν να εξεταστούν κι άλλες παρεμφερείς περιπτώσεις, ωστόσο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η αρχή που την διατυπώνουν όλοι οι αρχαίοι σοφοί και που λέει ότι ένας παλιάνθρωπος δεν γίνεται να ασκήσει καλή εξουσία.

Όπως κι ένας ανήθικος παιδαγωγός δεν γίνεται ορθώς να διαπαιδαγωγήσει. Διότι το κάθε τι πρέπει να ασκείται από ανθρώπους που έχουν τα αναλογούντα προς τούτο προσόντα. Όπως ολόσωστα το θέτει και η λαϊκή σοφία, “το αμπέλι θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη και το καράβι στο γιαλό θέλει καραβοκύρη”. Τουτέστιν, θέλει άνθρωπο και που κατέχει την τέχνη και (όσον αφορά τον ηγέτη) που έχει ηθική και θετική στάση απέναντι στους συνανθρώπους και στη ζωή.

Ο Πούτιν, για να επανέλθουμε στη ροή του κειμένου, είναι βέβαιο ότι αυτά δεν τα έχει. Γι΄ αυτό, κι εμείς τα υπόγεια των σπιτιών μας, όσοι έχουμε, καλά θα κάνουμε να τα έχουμε ξεκλείδωτα και σε κάποιαν ευπρέπεια. Μπορεί να μας χρειαστούν!